Yapay Zeka Nedir?
Artık hemen herkesin dilinde olan ‘yapay zeka’ tam olarak nedir? Kısa bir tanımla başlayalım. Yapay zeka, bir bilgisayarın veya bilgisayar denetimli bir makinenin, genellikle insana özgü nitelikleri olduğu bilinen; akıl yürütme, anlam çıkartma, genelleme ve geçmiş deneyimlerden öğrenme gibi yüksek zihinsel süreçlere ilişkin görevleri yerine getirme yeteneği olarak tanımlanabilir. Başka bir tanıma göre ise ana hedefi doğadaki varlıkların (canlıların) akıllı davranışlarını yapay olarak üretmeyi amaçlayan bir kuramın oluşturulmasıdır.
Yapay zeka araştırmaları insan beyninin fonksiyonlarının incelenmesi ve bu işlevlerin taklidi ile sıkı bir ilişki içerisindedir. İnsan beyni bilenen en karmaşık yapıdır. Öyle ki kendi kendini laboratuvarda incelediği gibi kendini yok edecek intihar kararını da verebilmektedir. Dolayısıyla özyinelemeli bu sürecin tam anlamıyla çözülebileceği tartışılmaktadır.
Yapay Zeka vs Dogal Zeka
Yapay zekayı daha iyi anlayabilmek için doğal zekadan (insan zekası) ayıran unsurları veya üstünlükleri şu şekilde belirtebiliriz:
Doğal zeka yapısı gereği yeni bilgileri hafızada tutabilirken eski bilgileri zamanla unutabilir fakat yapay zekada bilgi kalıcıdır ve bilgisayarların sahip olduğu bilgileri kolaylıkla unutmazlar. Yapay zekada bilgiler kolaylıkla kopyalanabilir ve geniş kitlelere aktarılabilir. Doğal zekada ise uzmanlığın kişiler arası aktarılması uzun süreli bir öğrenme dönemi gerektirir (örneğin işe yeni alınan birinin oryantasyon süreci). Bu durum sağlanmış olsa bile uzmanlığın diğer bireylere aktarımı zordur. Yapay zeka ile bilgisayarlar yeterli bilgi ile donatıldığında ilgili bilgiler bir bilgisayardan diğerine rahatlıkla kopyalanabilir ve kullanım alanı genişletilebilir. Ayrıca yapay zekanın maliyeti düşüktür, farklı alanlar için bilgisayarlar alınarak çözülebilen bir iş, kaliteli bir personel yetiştirilmesinden çok daha ucuz bir işlemdir. İnsan zihni kararsız, değişken veya düzensizdir; yapay zeka ise tutarlıdır. Bu ve benzeri farklılıkları ya da üstünlükleri çoğaltmak pek mümkündür.
Bu bilgilerin yanında, yapay zekanın şunları yapması beklenebilir
Problem çözme: İnsanın psikolojik açıdan gerçekleştirdiği süreçlerin modellenmesi amaçlanmaktadır. Farklı çözümleme stratejileri ve tekniklerini içermektedir.
Zihinsel oyunların modellenmesi: Go, dama gibi strateji gerektiren oyunlar ele alınarak, bilgisayara aktarılarak insana benzer kararlar verebilmesinin nasıl sağlanacağına değinilmektedir.
Bilgilerin modellenmesi: İlgili bilgilerin farklı yöntemler ile bilgisayara aktarılması üzerinde durulmaktadır. Çok büyük boyutlardaki bilgilere nasıl hızlı erişim sağlanacağı açıklanmaktadır. Öğrenmeyi içeren yapay sinir ağları, bulanık sistemler,… gibi farklı bilgi modellerini oluşturmaktadır.
Otomatik teorem ispatı: Matematik ve mantıkla ilişkili olan önermelerin ispatı ve yenilerinin bulunması üzerinde durulmaktadır.
Uzman sistemler: Bu sistemler farklı alanlarda ihtisaslaşmış bireyler tarafından çözümlenen bilgisayarda modellenmesi şeklinde tanımlanabilir. Örneğin; tıbbi, askeri ve mühendislik disiplinlerindeki uygulamalar gösterilebilir.
Doğal dilin işlenmesi: Genellikle diyaloglu soru-cevap şeklinde olan sistemler, anlamanın modellenmesi, cümlenin analizi, imla hatalarının algılanıp düzenlenmesi, otomatik çeviri örnekleri gibi örnek uygulama alanları bulunmaktadır.
Örüntü tanıma: Görsel ve işitsel nesnelerin tanınması araştırılmaktadır. Örneğin tıbbi bir görüntünün biometrik özelliklerinin tanınması, el yazısı ya da basılı karakter tanınması, bilgisayarlı dudak okuma veya yüz tanıma problemleridir.
Robotik: Mekanik biçimde tasarlanmış ve akıllı denilebilen bilgilerle donatılmış sistemleri araştırılmaktadır.
Bilgisayarların gelişimi ve bilgiye daha hızlı ulaşımın yaygınlaştığı günümüzde, doğadaki farklı canlı türleri ile insan zihnin yapısı örnek alınarak, bunların bilgisayarlara aktarılması ve yukarıda sayılan yapay zeka uygulamalarının sınırları da bilgiye erişim hızı ile orantılı olarak genişlemektedir.